مروری بر 12 قطعنامه سازمان ملل در خصوص جنگ تحمیلی عراق علیه ایران

در نگاه نخست به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره جنگ ایران و عراق کاملا عادلانه و ناظر بر منابع دو طرف درگیر در جنگ به نظر می رسند اما زمانی که درکنار وقایعی که مقارن با پیش از هر یک از این قطعنامه ها در جنگ حادث شده اند بررسی شوند کاملا بر عکس اند و غرض ورزی وجانبداری آنها از رژیم بعثی را آشکار می کنند.

نوشتار حاضر ضمن نگاه اجمالی و گذرا، به عوامل موثر در تصویب قطعنامه ها و مفاد هر یک از آنها عملکرد سازمان ملل در خصوص جنگ را به صورت گاه شمار ارائه می نماید:

- قطعنامه ای به نام بررسی وضعیت جنگ ایران و عراق

درتاریخ 31 شهریورماه سال 1359ه. ش، نیروهای عراقی با تجاوز به مرزهای جمهوری اسلامی ایران حدود سی هزارکیلومتر مربع ازخاک کشور را به اشغال خود درآوردند و این کار را آزاد سازی مناطق اشغالی عنوان کردند. شش روز بعد شورای امنیت نخستین قطعنامه خود را به شماره 479با نام بررسی وضعیت میان ایران وعراق صادر کرد در این قطعنامه به وجود تهدید علیه صلح، نقض صلح وقوع تجاوز و نقض تمامیت ارضی ایران اشاره نشده بود این توصیه نه برقراری آتش بس یا بازگشت به مرزهای بین المللی بلکه خودداری از توسل بیشتر به زور را از دو طرف خواسته بود در واقع این قطعنامه آگاهانه از تجاوز و حمله عراق به مرزهای جمهوری اسلامی ایران و تحمیل جنگ و وضعیت اسفبار مردم جنوب غرب کشور که نتیجه حمله عراق به اهداف غیر نظامی و افراد غیر مسلح بود چشم پوشید.

شورای امنیت پس از نخستین قطعنامه خود در حالی که عراق در صدد تحکیم مواضع بدست آمده بود برای مدتی طولانی 21 ماه و 15روز سکوت کرد اما درپی انجام عملیاتهای ثامن الائمه، طریق القدس، فتح المبینی وبیت المقدس، که به شکست حصر آبادان، آزاد سازی بستان، آزادسازی مناطق وسیعی از غرب شوش و دزفول و بالاخره آزادسازی خرمشهر انجامید بار دیگر بر آن شد تا سکوت خود را بشکند بنابراین براساس پیشنهاد اردن قطع نامه 514 را به تصویب رساند. درمقدمه این قطعنامه شورا نگرانی خود را از طولانی شدن درگیری بین دو کشور و کشته شدن انسانهای بی گناه آسیب رسیدن به امکان و تاسیسات و درخطر بودن صلح و امنیت جهانی ابراز کرد و خواستار آتش بس سریع و عقب نشینی نیروهای دو طرف به مرزهای شناخته شده بین المللی از طریق اعزام نیروهای حافظ صلح و ناظران سازمان ملل به منطقه شد بدون آنکه به حضور عراق در خاک ایران اشاره ای بکند.

بند دیگری از این قطعنامه از دیگر عضو سازمان ملل درخواست می کرد از هر گونه اقدامی که به تداوم یا تشدید جنگ بینجامد خودداری کنند. این درخواست در حالی عنوان می شد که اعضای دائم شورای امنیت از حامیان اصلی دولت عراق و ادامه جنگ بودند. در واقع به جز هدف اصلی یعنی تضعیف و یا در صورت امکان فروپاشی حکومت نوپای جمهوری اسلامی ایران، فروش تسلیحات نیز از جمله اهداف عمده قدرتهای مزبور در این جنگ محسوب می شد. در همین زمینه پروفسور کاستایگر اندیشمند سوئدی ضمن سخنرانی خود درواشنگتن درسال 1365 به این نکته اشاره می کند که عراق 60درصد تسلیحات خود را ازشوروی ، 20 درصد از فرانسه و بقیه را از چین و سایر قدرتهای بزرگ دریافت می کند.

در 12 مهر ماه سال 1361 شورای امنیت قطعنامه 522  را صادر کرد. در فاصله بین قطعنامه 514 و 522 نیروهای ایران دو عملیات بزرگ را اجرا کردند نخستین عملیات به نام رمضان، دو روز پس از تصویب قطعنامه 514 و دومین آن با نام مسلم بن عقیل در تاریخ 9 مهر سال 1361 به اجرا در آمدند. ویژگی این عملیاتها عبور از مرزها با هدف تنبیه متجاوز و تسلط بر بخشی ازخاک عراق بود. به دنبال این تحولات عراق و برخی ازکشورهای غرب تلاش های دیپلماتیک گسترده را در سازمان ملل آغاز کردند.

شورای امنیت در قطعنامه 522، ضمن تکرار برخی از بندهای قطع نامه پیشین مجددا بدون آنکه عراق را متجاوز بنامد خواهان عقب نشینی نیروهای دو طرف شد. ضمن اینکه از اعلام آمادگی یکی از آنها برای همکاری در اجرای قطعنامه 514 استقبال کرد و همکاری طرف دیگر را نیز خواستار شد.

در تاریخ 9 آبان ماه سال 1362 به دنبال گزارش نماینده دبیر کل سازمان ملل متحد در مورد حمله به مناطق مسکونی دو کشور قطعنامه 540 شورای امنیت صادر شد و نقض حقوق بشر، به ویژه مفاد عهد نامه ژنو 1949 را در تمام ابعاد آن محکوم کرد و خواهان توقف عملیاتهای نظامی علیه اهداف انسانی از جمله شهرها و مناطق مسکوین شد بدون اینکه به حملات متعدد عراق، به مناطق مسکونی کشورمان اشاره ای کند. این در حالی بود که عراق به دنبال حملات متعدد به اهداف غیر نظامی در جمهوری اسلامی ایران در تاریخ  13 و 17بهمن ماه سال 1362رسما اعتراف کرد که شهرهای دزفول، اندیمشک، اهواز، باختران، ایلام، آبادان، شوش، رامهرمز، مسجد سلیمان، بندرامام خمینی و بهبهان را هدف حملات هوایی و موشکی قرار داده است. با این حال هر چند این قطعنامه نیز نامی از عراق به میان نیاورد اما در صدد جلب توجه جمهوری اسلامی ایران بر آمد و برای نخستین بار بر لزوم بررسی واقع بینانه علل آغاز جنگ که پیوسته ایران بر آن تاکید داشت اشاره کرد.

- حمله شیمیایی عراق به ایران به رغم محکوم شدن از سوی سازمان ملل  

در اواخر سال 1363، به دنبال کارگیری سلاح های شیمیایی از سوی عراق، جمهوری اسلامی ایران طبق حق مشروع خود، مندرج در قطعنامه 24/73 c از سازمان ملل خواست تا هیئتی را برای بررسی موضوع به منطقه اعزام کند. در فاصله زمانی 23 تا 29 اسفند ماه همان سال که هیئت اعزامی سازمان ملل به دنبال کشف واقعیت بود عراق دوبار سلاح های شیمیایی را علیه نیروهای ایران به کار گرفت. بدین ترتیب در اول فروردین سال 1363 هیئت مزبور رسما استفاده عراق از سلاح های شیمیایی را اعلام کرد. در تاریخ 9 فروردین ماه نیز شورای امنیت به رغم محکوم کردن استفاده از سلاح های شیمیایی نه اشاره ای به عراق ونه قطعنامه ای را در این زمینه صادر کرد.

در 11خرداد ماه سال 1363شورای امنیت به دنبال شکایت کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس علیه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حمله به کشتیهایشان قطعنامه 552 را صادر کرد. در پی صدور این قطعنامه جمهوری اسلامی ایران طی نامه ای به دبیر کل از هر گونه اقدامی که برای تامین آزادی و امنیت کشتیرانی در خلیج فارص صورت گیرد حمایت و استقبال کرد با این حال حمله به کشتی ها همچنان ادمه یافت و صدور قطع نامه 528 نیز نتوانست مانع از آن شود.

- پیشنهاد اتحادیه عرب مبنی برطرح قطعنامه 582

در فاصله تصویب دو قطعنامه 552 و 528 ایران عملیاتهای متعددی را انجام داد که عملیات والفجر 8 و تصرف شبه جزیره فاو مهمترین آن بود. چند روز پس از این اقدامات شورای امنیت به درخواست عراق و دیگر اعضای گروه هفت نفری اتحادیه عرب، جلسه ای را با شرکت نمایندگانی از کشورهای عربی و دبیر کل اتحادیه عرب تشکیل داد. طی این جلسه گروه اتحادیه عرب طرح قطعنامه 582 را پیشنهاد کرد که در 5 اسفند ماه 1364 با تغییراتی در کلمات و عبارات به تصویب شورای امنیت رسید. در این قطعنامه شورا به جای شناسایی و اعلام متجاوز برای نخستین بار ازطولانی شدن جنگ ابراز نگرانی کرد و اصل غیر قابل قبول بودن تصرف زمین را از راه توسل به زور را مورد تاکید قرار داد موضوعاتی که در قطعنامه های پیشین دیده نمی شد با آنکه مسئولیت و علل آغاز تجاوز به منزله اساسی ترین موضوع به صورت مبهم در این قطع نامه مطرح شود اما این بار نیز شورا از برخورد ریشه ای و اساسی با این مسئله خودداری کرد.

- محکومیت غیر رسمی عراق به دلیل به کارگیری سلاح های شیمیایی

هرچند قطعنامه 558 درحالی تاریخ 16مهر ماه سال 1365به تصویب رسید که هیئت کارشناسان اعزامی سازمان ملل درگزارش 11971/s مورخ 21 اسفند ماه سال 1364 به استفاده عراق از سلاح های شیمیایی اشاره و شورای امنیت در یک فرودین 1365 به صورت غیر رسمی عراق را به دلیل به کارگیری سلاح های شیمیایی محکوم کرده بود اما علت صدور آن را باید افزایش حملات به کشتی های تجاری کشورهای ثالث در خلیج فارس وتوسعه حوزه جنگ نفت کش ها دانست. قطعنامه 588 جز تاکید بر نقش شورای امنیت مطلب جدیدی در بر نداشت در قسمتی از این قطع نامه آمده است:

- قطعنامه در 7 منشور و لازم الا اجرا

درتاریخ 29 تیر ماه 1366قطعنامه 598 به اتفاق آرا تصویب شد. این قطعنامه با قطعنامه های پیشین شورا متفاوت بود. مهمترین تفاوت آن ازنظر صوری قرار گرفتن آن در قالب فصل 7 منشور ملل متحد بود که آن را از حالت توصیه خارج و برای دو طرف لازم الاجرا می کرد. از نظر محتوایی نیز این قطعنامه از قطعنامه های پیشین جامع تر بود و در آن سعی شده بود تا دیدگاه ها و خواسته های ایران مورد توجه قرار گیرد عنوان قطعنامه 598 مانند دیگر قطعنامه ها نه وضعیت ما بین ایران و عراق بلکه تصمیم برخواسته از اعتقاد شورای امنیت بود که با واژه های مصمم خواستار مصرانه عنوان شده بود. این قطعنامه از نظر کمی و تعداد واژه های به کار گرفته شده مفصل ترین از نظر محتوا اساسی ترین و از نظر ضمانت اجرا قوی ترین قطع نامه شورای امنیت بود.

در قطعنامه 598 نقش صلح با استناد به ماده 39 منشور احراز شد و اعضای شورای امنیت قصد شورا را برای دخالت عملی و ایفای نقش فعال در پایان دادن جنگ و حل و فصل اختلافات نشان دادند همین جامعیت نسبی از دیر کل سازمان ملل تقاضا کرده بود تا پس از مشورت با دو طرف درگیر گروه منصف و بی طرفی را بر تحقیق در مورد مسئولیت آغاز و ادامه جنگ و همچین گروهی از کارشناسان را برای برآورد میزان خرابی ها و خسارات وارده به دو طرف درگیر و هزینه بازسازی آنها با کمک های بین المللی تعیین و به شورای امنیت معرفی کند.

متن قطعنامه

مفاد قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت که در تاریخ ۲۰ژوئیه ۱۹۸۷ بیان شد به شرح زیر است:
در ۲۰ ژوئیه ۱۹۸۷، با ابراز نگرانی عمیق از اینکه با وجود درخواستهایش برای آتش‌بس منازعه بین جمهوری اسلامی ایران و عراق، با تلفات سنگین تر انسانی و ویرانیهای بیشتر همچنان ادامه دارد، با ابراز تاسف از آغاز و ادامه این منازعه، همچنین با ابراز تاسف از بمباران مراکز کاملاً مسکونی غیرنظامی، حمله به کشتی‌های بی طرف و هواپیمایی مسافربری، نقض حقوق بین‌المللی درباره بشر دوستی و سایر حقوق مربوط به درگیریهای مسلحانه، و به ویژه به کار بردن سلاح‌های شیمیایی که بر خلاف تعهدات مذکور در پروتکل ۱۹۲۵ ژنو می‌باشد، با ابراز نگرانی عمیق از اینکه تشدید و گسترش بیشتر منازعه ممکن است وقوع یابد با اتخاذ تصمیم پایان دادن به کلیه عملیات نظامی بین ایران و عراق و با اعتقاد به اینکه منازعه بین ایران و عراق باید به نحو جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار حل شود، با یادآوری مجدد مقررات منشور ملل متحد، و به ویژه تعهد کلیه کشورهای عضو که اختلافات بین‌المللی خود را از راههای مسالمت آمیز و به گونه‌ای که صلح و امنیت بین‌المللی و عدالت دچار مخاطره نگردد، حل نمایند. با احراز این که نقض صلح در مورد منازعه بین ایران و عراق وجود دارد، با اقدام بر اساس مواد ۳۹ و ۴۰ منشور ملل متحد ؛

1. آمرانه می‌خواهد که ایران و عراق به عنوان نخستین گام در حل اختلاف از طریق مذاکره، آتش‌بس فوری را رعایت کنند، کلیه عملیات نظامی را در زمین، دریا و هوا قطع کنند و نیروها را بدون درنگ به مرزهای شناخته شده بین‌المللی بازگردانند.
2. از دبیر کل درخواست می‌کند که گروهی از ناظران سازمان ملل را برای تأیید، تحکیم و نظارت بر آتش‌بس و عقب‌نشینی اعزام دارد و همچنین درخواست می‌کند که دبیر کل ترتیبات لازم را با مشورت با طرفین فراهم آورد و گزارش آنرا به شورای امنیت تسلیم دارد.
3. مصرا می‌خواهد که اسیران جنگی پس از قطع عملیات خصمانه، بر طبق کنوانسیون سوم ژنو، در اوت ۱۹۴۹ بدون درنگ آزاد شوند و به کشورهای خود برگردند.
4. از ایران و عراق می‌خواهد که در اجرای این قطعنامه و کوششهای میانجیگری برای دستیابی به یک راه حل جامع، عادلانه و شرافتمندانه مورد قبول دو طرف، درباره کلیه مسائل مهم، بر طبق اصول مندرج منشور ملل متحد با دبیر کل همکاری کند.
5. از کلیه کشورهای دیگر می‌خواهد که نهایت خویشتن داری را به عمل آورند و از هر اقدامی که ممکن است منجر به تشدید و گسترش بیشتر منازعه گردد، خودداری کنند و به این ترتیب، اجرای قعطنامه حاضر را تسهیل کنند.
6. از دبیر کل درخواست می‌کند تا مشورت با ایران و عراق، مسئله ارجاع تحقیق درباره مسئولیت منازعه به هیئت بی طرفی را بررسی کنند و هرچه زودتر به شورای امنیت گزارش دهد.
7. با تصدیق ابعاد عظیم خساراتی که در طول منازعه داده شده و ضرورت تلاشهای بازسازی با کمکهای مناسب بین‌المللی پس از خاتمه منازعه، از دبیر کل درخواست می‌کند که گروهی از کارشناسان را برای بررسی مسئله بازسازی تعیین و به شورای امنیت گزارش کند.
8. همچنین از دبیر کل درخواست می‌کند از طریق مشورت با ایران و عراق و سایر کشورهای منطقه، راههای افزایش امنیت و ثبات منطقه را بررسی کند.
9. از دبیر کل درخواست می‌کند، که شورای امنیت را در مورد اجرای این قطعنامه آگاه سازد.
10. تصمیم می‌گیرد که در صورت لزوم برای بررسی اقدامات دیگر به منظور تصمین اجرای این قطعنامه تشکیل جلسه دهد.

- گروه اعزامی سازمان ملل به حلبچه، یک پزشک و یک دیپلمات

در 28 اسفند ماه 1366، عراق سلاح ها شیمیایی را در ابعاد بسیار وسیعی علیه مردم حلبچه به کار گرفت. بعد از این فاجعه که به کشته و مجروح شدن بسیاری از انسانهای بی گناه که عمدتا از اتباع عراق بودند منجر شد. نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل رسما از این سازمان اعزام هیئت کارشناسی به منطقه درخواست کرد. با اینکه تصور می شد به دلیل شدت و وسعت فاجعه سازمان ملل نیزموضع قاطعی علیه عراق اتخاذ کند این سازمان دو هفته بعد در حالی فاجعه به مرور زمان کم رنگ تر شده بود گروه بسیار کوچکی را متشکل از تنها یک پزشک و یک دیپلمات به منطقه اعزام کرد.

این هیئت بدون اینکه از حلبچه بازدید کند منطقه را ترک و در 5 اردیبهشت ماه سال 1367 طی گزارشی 25 صفحه ای اعلام کرد که سلاح های شیمیایی در ابعاد بسیار وسیعی مورد استفاده قرار گرفته اند گزارشی که در آن نه تنها به طرف به کار گیرنده این سلاح ها هیچ اشاره ای نشده بود بلکه ادعاهای بی اساسی نیز علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح شده بود. در واقع سازمان ملل متحد نه تنها استفاده عراق از سلاح های شیمیایی را محکوم نکرد بلکه راه را برای جنایات بعدی این کشور نیز بازگذاشت. این در حالی بود که دبیر کل سازمان نیز در سخنرانی خود در 8 فروردین ماه سال 1367 به استفاده وسیع عراق از سلاح های شیمیایی در حلبچه اشاره کرده بود.

پنجاه روز پس از فاجعه حلبچه در تاریخ 19 اردیبهشت ماه سال 1367 شورای امنیت قطعنامه 612 را صادر کرد. هر چند این قطعنامه نیز به ابتکار آلمان غربی، ایتالیا و ژاپن با توجه به گزارش 5 اردیبهشت ماه دبیر کل در مورداعلام نظر گروه اعزامی به منطقه درباره استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ ایران و عراق به شدت ادامه به کارگیری از سلاح های شیمیایی را در جنگ محکوم کرد و از دیگر دولت ها نیز خواست تا صدور محصولات شیمیایی خود را به دو طرف جنگ به دلیل آنکه ممکن است در تولید سلاح های شیمیایی به کار گرفته شوند کنترل بیشتری کنند اما همچون دیگر قطع نامه های آن سازمان از عراق وجنایتهای حکام آن در جلبچه سخنی به میان نیاورد.

به نظرمی رسد که این اقدام شورای امنیت درباره محکومیت استفاده ازسلاح های شمیایی به صورت کلی و بدون ذکر نام عراق، با توجه به وضعیت نابسامان این کشور در جنگ و جو غالب افکار عمومی در جهان تاثیر ایالات متحده و دیگر قدرتهای غربی حامی عراق، با این هدف صورت می گرفت که ایران و عراق را از این نظر در وضعیت یکسانی قرار داد. همانطور در جریان همایش امنیت خلیج فارس و جنگ ایران و عراق که در اردیبهشت ماه 1367 در واشنگتن برگذار شد ورنون والترز نماینده دائم ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل درباره تصویب قطعنامه 612 ابراز کرد ما هر گونه استفاده از سلاح های شیمیایی از سوی دو کشور ایران وعراق را محکوم می کنیم. این اقدامات درحالی صورت گرفت که طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق درسال 1986 درجریان سفر رسمی سه روزه خود به برزیل اعتراف کرده بود که عراق درجنگ علیه ایران بارها و در موارد مختلف از سلاح های شیمیایی استفاده کرده است.

- بعد از چند روز از صدور قطعنامه 598، حمله هوایی و موشکی عراق به ایران

از دیگر نکات در خورد توجه درباره قطع نامه 612 اینکه در حالیکه چند روز پیش از صدور این قطعنامه در فاصله روزهای 15 فروردین ماه تا اردیبهشت ماه سال 1367 طبق آمار رسمی 132 مورد حمله هوایی و موشکی به شهرهای مختلف کشورمان صورت گرفته بود و 1105 واحد مسکونی 140واحد تجاری، 6 واحد درمانی و 10 واحد آموزشی، 118 وسیله نقلیه و 11 مسجد وحسینیه صدمات کلی یا جزئی دیده که طی آن 540 نفر شهید و 2941 نفر مجروح شده بودند این قطعنامه به حملات مکرر عراق به اهداف غیر نظامی کشورمان هیچ گونه اشاره ای نکرده بود.

در تاریخ 24 اردیبهشت ماه سال 1367 نیروی هوایی عراق با پشتیبانی نیروهای آمریکایی مستقر در خلیج فارس نفت کش های پهلو گرفته در جزیره لارک را هدف قرار دادند ضمن اینکه در 27 و 28 همین ماه نیز مناطق مسکونی سردشت، بانه ومریوان را بمباران شیمیایی کردند اما به رغم اعتراض رسمی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شورای امنیت در قطع نامه 619 خود مورخ 18 مرداد ماه سال 1367 هیچ توجهی به این موضوع نکرد و تنها خواهان اجرای بخش عملیاتی قطعنامه 598 و تشکیل گروه ناظر سازمان ملل (یونیماگ) برای یک دوره فعالیت شش ماه در منطقه شد.

درتاریخ 4 شهریور ماه 1367 قطعنامه 620 شورای امنیت درحالی صادر شد که از مدتی پیش جمهوری اسلامی ایران قطعنامه 598 را پذیرفته بود این قطعنامه با توجه به گزارش های هیات اعزامی دبیر کل سازمان ملل به منطقه از اینکه استفاده از سلاح های شیمیایی علیه ایران شدیدتر و بیشتر شده است ابراز تاسف می شد اما سایر بندهای قطعنامه به تکرار مفاد قطعنامه های پیشین می پرداخت و همچنان خبری از محکومیت عراق به واسطه نقض مقررات بین المللی نبود.

قطعنامه های 631 مورخ 19 بهمن ماه سال 1367 و 642 مورخ 7 مهر سال 1368 نیز مطالب مهمی را در بر نداشتند و تنها به توصیه به دوطرف برای اجرای کامل مفاد قطعنامه 598 اکتفا می کردند ضمن اینکه ماموریت گروه نظارت سازمان ملل(یونیماگ) نیز در دورمرحله و درنهایت تا تاریخ 11فروردین ماه سال 1369تمدید شد هرچند این گروه نیز در اجرای بی طرفانه ماموریت خود چندان موفق نبود و در موارد متعدد از تایید نقض مواد قطع نامه 598 از سوی نیروهای عراقی خودداری کرد.

ماهها پس از آتش بس، نیروهای عراقی همچنان در خاک ایران حضور داشتند ولی شورای امنیت بدون اینکه به طور مستقیم به این موضوع اشاره کند تنها از دو طرف درگیر می خواست که مفاد قطع نامه 598 را به اجرا در آورند. این در حالی بود که گروه نظارت سازمان ملل (یونیماگ) نیز در منطقه حاضر بود و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گزارش های متعدد خود به طور مرتب تخلفات عراق را به اطلاع این سازمان و شخص دبیر کل می رساند تا اینکه با تغییر سیاست های منطقه ای عراق، این کشور قرار داد 1975 الجزایر را مجددا پذیرفت و از مناطق مزبور عقب نشینی کرد.

راهپیمایی فضایی

گام‌های بزرگ در راهپیمایی فضایی

• نخستین راهپیمایی فضایی در ۲۷ اسفند ۱۳۴۳ (۱۸ مارس ۱۹۶۵) توسط الکسی لئونوف کیهان‌نورد روسی و پس از خروج وی از فضاپیمای واسخود-۲ انجام شد.

• نخستین راهپیمایی فضایی روی ماه در ۲۹ تیر ۱۳۴۸ (۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹) توسط نیل آرمسترانگ فضانورد آمریکایی در طی ماموریت آپولو ۱۱ و پس از خروج وی از ماه‌نشین آپولو (موسوم به «عقاب») انجام شد. دقایقی بعد، باز آلدرین هم به آرمسترانگ پیوست. راهپیمایی فضایی این دو نفر به مدت ۲ ساعت و ۳۲ دقیقه به‌طول انجامید.

• نخستین راهپیمایی فضایی بدون استفاده از کابل اطمینان در مدار زمین در تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۶۲ (۷ فوریه ۱۹۸۴) توسط بروس مک‌کندلس فضانورد آمریکایی پس از خروج وی از فضاپیمای چلنجر انجام شد. پس از دقایقی، رابرت استوارت هم به او پیوست. راهپیمایی فضایی این دو فضانورد ۵ ساعت و ۵۵ دقیقه به طول انجامید.

• نخستین فضانورد زن که اقدام به راهپیمایی فضایی کرد، اسوتلانا ساویتسکایا کیهان‌نورد روسی بود. وی در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۶۳ (۲۵ ژوئیه ۱۹۸۴) از ایستگاه فضایی سالیوت-۷ خارج شد و راهپیمایی او در مدار زمین به مدت ۳ ساعت و ۳۵ دقیقه به طول انجامید.

• طولانی‌ترین عملیات راهپیمایی فضایی به مدت ۸ ساعت و ۵۶ دقیقه توسط سوزان هلمز فضانورد آمریکایی در تاریخ ۲۱ اسفند ۱۳۷۹ (۱۱ مارس ۲۰۰۱) انجام شد.

• آناتولی سولوویف فضانورد روسی با ۱۶ راهپیمایی دارای رکورد بیشترین تعداد راهپیمایی فضایی است. وی رکورددار بیشترین ساعات راهپیمایی فضایی نیز هست: ۱۶ راهپیمایی فضایی او جمعاً ۸۲ ساعت و ۲۲ دقیقه به طول انجامیده‌اند.

امسال پنجاهمین سالگرد آغاز پیاده روی های فضایی بشر به شمار می آید. از این رو در گزارش پیش رو به ۷ پیاده روی مهم فضایی که در تاریخ جاودانه شده اند پرداخته ایم.

نخستین پیاده روی روسها

«الکسی لیونوف» روس نخستین پیاده روی تاریخ بشر را در سال ۱۹۶۵ انجام داد. او ۲۰ دقیقه در فضا شناور ماند و به دلیل بروز نقص فنی برای لباسش مجبور به توقف این مأموریت شد.

نخستین پیاده روی آمریکایی

تنها سه ماه پس از پیاده روی فضایی روسیه که به عنوان «نخستین» در تاریخ ثبت شد، فضانوردی به نام «اد وایت» از آمریکا نیز حدود ۲۰ دقیقه در فضا شناور ماند تا لقب نخستین فضانورد تاریخ آمریکا را بگیرد.

دورترین  پیاده روی فضایی

در مأموریتهای تاریخی آپولولهای ۱۵، ۱۶ و ۱۷ دورترین پیاده روی های تاریخ بشر به ثبت رسیده است.

متفاوت ترین

در سال ۱۹۸۴ «بروس مک کندلس» فضانورد ناسا سوار بر دستگاه «جت پک» پیاده روی فضایی متفاوتی را در جریان مأموریت STS-۴۱B تجربه کرد.

کوتاه ترین

این پیاده روی فضایی تنها ۱۴ دقیقه به طول انجامید. مایکل فرینک فضانورد ناسا در سال ۲۰۰۴ و درحالی که خارج از ایستگاه فضایی بین المللی مشغول انجام مأموریت از پیش برنامه ریزی شده بود به دلیل بروز نقص فنی در تجهیزات همراه مجبور به توقف فوری پیاده روی و بازگشت به ایستگاه فضایی بین المللی شد.

طولانی ترین

این اتفاق تاریخی در سال ۲۰۰۱ و در جریان مأموریت STS-۱۰۲ روی داد. «سوسان هلمز» و «جیم واس» ۸ ساعت و ۵۶ دقیقه پیاده روی فضایی در اطراف شاتل دیسکاوری و ایستگاه فضایی بین المللی انجام دادند.

شلوغ ترین

بخشی از مأموریت STS-۴۹ در سال ۱۹۹۲ که برای تعمیر ماهواره , Intelsat VI در نظر گرفته شده بود با حضور سه فضانورد انجام شد.

جنگ جهانی اول

جنگ جهانی اول قتل ولیعهد اتریش در سارایوو جرقه بروز جنگ اول بود

روز بیست وهشتم ژوئن 1914 " آرشیدوک فرانسوا فردیناند" ولیعهد اتریش ومجارستان وفرمانده کل نیروهای مسلح دو کشور ، به همراه همسرش هنگام دیدارازشهر( سارایوو) در یوگسلاوی  فعلی به قتل رسید و همین موضوع باعث بروز جنگ بین الملل اول گردید. نام قاتل( کارویلوپرینسیپ) ، دانشجویی نوزده ساله بود. او عمل خود را انتقامی برای اعمال زور و فشار به صربستان قلمداد کرد و چون کمتر از بیست سال داشت محکوم به مرگ نشد، لیکن در 28 آوریل 1918 بر اثر بیماری سل با همسرش در زندان درگذشت.

جنگ جهانی اول از سال 1914 تا 1918 به طول انجامید. در این جنگ طرفین متخاصم عبارت بودند از متحدین یعنی: آلمان ،  اتریش و هنگری ( مجارها) که بعدها ترکیه عثمانی و بلغارستان نیز بدانها پیوستند و متفقین یعنی : فرانسه ، انگلیس ،  روسیه ، بلژیک ، صربستان و ژاپن سپس ایتالیا، رومانی، پرتغال، یونان و ممالک متحده آمریکا.

در سوم آگوست 1914 ، دولت آلمان از بلژیک درخواست کرد تا نیروهای جنگی خود را علیه فرانسه از این کشور عبور دهد ،  لیکن دولت بلژیک این تقاضا را رد کرد. بنابراین نیروهای آلمان از مرزهای بلژیک عبور کرده و وارد این کشور شدند. لذا انگلستان برای نقض بی طرفی بلژیک به آلمان و در دوازدهم همین ماه به اتریش و مجارستان نیز اعلام جنگ نمود . به دنبال آن در ششم آگوست ، دولت صربستان نیز به آلمان اعلام جنگ کرد.

همچنین در اول ماه آگوست، آلمان به روسیه و ترکیه عثمانی اعلام جنگ نمود. نیروهای آلمان در همین روز به کشور لوکزامبورگ در اروپای باختری حمله کرده آن را اشغال کردند و در پی آن فرانسه نیز به اطریش و مجارستان اعلام جنگ نمود. در سی ام ماه آگوست قسمتی از ارتش روسیه توسط آلمان ها نابود شد که نود هزار روسی اسیر گردیدند. در این جنگ فرمانده قشون آلمان ، ژنرال هیندنبورگ بود.

درماه سپتامبرنیروهای آلمان به فرماندهی " اریش فون فالکن هاین" تا مرز پاریس پیشروی کردند و ( جوزف جفری) فرمانده ارتش فرانسه فرمان حمله عمومی داد. در 28 اکتبر همین سال دولت ترکیه عثمانی به روسیه حمله کرد و در پی آن فرانسه و انگلستان به این دولت اعلام جنگ نمودند.

در بیست و دوم آوریل 1915 در جبهه غربی ، آلمان ها برای اولین بار از سلاح شیمیایی استفاده کردند. این سلاح یک گاز کلر بود و بسیاری از سربازان فرانسوی از پا در آمدند.

در سیزدهم ماه مه ، کشتی مسافری انگلیسی به نام ( لوستیانا) توسط آلمان ها غرق شد.

در این حادثه 1198 نفر کشته شدند که در میان آنان 128 نفر آمریکایی بودند. به همین دلیل دولت آمریکا اعتراض شدید اللحنی برای دولت آلمان فرستاد. دولت آلمان معتقد بود که در این کشتی ، تجهیزات جنگی برای انگلستان حمل می شده است. رئیس جمهوری آمریکا ( تئودور روزولت) خواهان جنگ علیه آلمان شد.

درسیزدهم ماه جولای ، حملات تهاجمی آلمان و اتریش به لهستان آغاز گشت. همچنین در بیست و یکم آگوست، ایتالیا به ترکیه عثمانی اعلام جنگ نمود و درچهاردهم سپتامبرآلمان، اتریش، مجارستان ، بلغارستان و ترکیه عثمانی پیمان چند جانبه ای را منعقد ساختند.

درنهم مارس 1916 ، آلمان به کشور پرتغال اعلام جنگ نمود. در ماه مه ، آلمان ها به میزان 115000 عدد از کشتی های جنگی انگلیسی را منهدم کردند و 6900 سرباز انگلیسی کشته شدند. در مقابل آلمان نیز 62000 تن کشتی از دست داد و 2900 سرباز آلمانی کشته شدند.

در بیستم جولای " هیندنبورک "  فرمانده ارتش آلمان درجبهه شرق گردید. به همین دلیل قسمت اعظم نیروهای اتریشی تحت فرماندهی هیندنبورک و ( لودندورف) ژنرال دیگر آلمانی درآمدند.

همچنین دربیست و هشتم جولای ، ایتالیا به آلمان اعلام جنگ نمود. در ضمن رومانی به اتریش و مجارستان و نیزآلمان به رومانی و دراول سپتامبر بلغارستان به رومانی و در بیست و ششم نوامبر کشور یونان به آلمان اعلام جنگ نمودند.

در سی ام دسامبر ، کاپیتان آلمانی" فلیکس گراف فون لوکنر" که به او شیطان دریا لقب داده بودند توسط کشتی جنگی خود بیست وسه کشتی متفقین را در دریاهای آتلانتیک و پاسیفیک غرق نمود.

درششم آوریل 1917 آمریکا به آلمان اعلام جنگ نمود و در هشتم دسامبر همین سال به اتریش و مجارستان نیز اعلام جنگ کرد.

درماه آگوست سال 1918حدود 54 هزار نفر سرباز آمریکایی به نفع متفقین وارد جنگ شدند. دراین زمان آلمانها درتمام جبهه ها می جنگیدند و چون اتریش و متحدانش نیز متحمل خسارات سنگین  شده و از ادامه جنگ ناتوان بودند، آلمان ناچار تقاضای صلح کرد.

بنابراین دربیست و دوم اکتبر سال 1918 ، رسماً جنگ جهانی اول با شکست آلمان پایان یافت و ویلهلم دوم امپراتور آلمان به هلند متواری شد و دولت هلند به او حق پناهندگی داد.

سلاح جنگی ( تانک) در بحبوحه جنگ توسط (سرارنست سونتین) اختراع شد.

امضاء قرارداد آتش بس

در یازدهم نوامبر 1918 در یک واگن راه آهن در جنگ های ( گومپیگنه) مارشال فرانسوی( فردیناند فوش) مذاکرات برقراری آتش بس و شرایط متفقین را به شرح زیر به هیئت ویژه آلمانی دیکته کرد:

1- آلمانی ها باید نواحی اشغال شده در فرانسه به علاوه الزاس – لوترینگن(Lothringen Elsass) ، بلژیک و لوکزامبورگ را ظرف مدت چهارده روز ترک نماید.

2- نیروهای آلمانی باید ظرف مدت یک ماه قسمت چپ ناحیه راین (Rhein) را تخلیه کنند . نیروهای متفقین پل های ماینز (Mainz)، کوبلنز(koblenz)، و کلن(Koln) را اشغال نمایند.

3- ارتش آلمان 5000 قبضه توپ، 25000 قبضه اسلحه و 1700 هواپیمای شکاری بمب افکن را به متفقین واگذار نماید.

4-  آلمان ها باید حداکثر ظرف مدت یک ماه5000 لوکوموتیو، 150000 واگن راه آهن و 5000 کامیون را به متفقین واگذار نمایند.

5- آلمان تمام اسرای جنگی متفقین را باید بلافاصله آزاد کند. زمان بازگشت اسرای آلمانی به میهن خود، ابتدا در جریان مذاکرات صلح معین خواهد شد.

6-  آلمانی ها باید در شرق، نیروهای خود را تا پشت مرزهای موجود در سال 1914 عقب بکشند. زمان عقب نشینی نیروها را متفقین بعداً اعلام خواهند کرد.

7- متفقین دارای حق ورود به شهرهای دانزیگ (Danzing) و وایکسل(Weichscl) می باشند تا بتوانند نظم را درشرق اروپای مرکزی حفظ نمایند.

8- کل نیروی دریائی آلمان باید با نظارت متفقین خلع سلاح گردد.

9- بلوکه بندرهای آلمانی همچنان پابرجای باقی خواهد ماند. بدین ترتیب جلوگیری از حمل مواد غذائی به آلمان توسط نیروهای متفقین، همچنان پس از مذاکرات برای پایان جنگ باقی خواهد ماند.

سرانجام این عهدنامه با عهدنامه " ورسای "  ، تلفیق شد و به پیروزی دولت های متفق  مهر تایید زد .  این جنگ ، خسارات بسیار زیاد جانی ومالی بر جای نهاد و مدت 1565 روز طول کشید . در طول این مدت  حدود 65 میلیون نفر بسیج شده بودند ؛ از این عده حدود 9 میلیون نفر کشته شدند ، حدود 22 میلیون نفر ( به نسبت یک سوم ) معلول و از کار افتاده  و 7 میلیون نفر برای همیشه معلول و ناقص شدند . این جنگ حدود 5 میلیون نفر مفقود نیز بر جای گذاشت .

کورش کبیر

کوروش دوم (به پارسی باستان: ) که به کوروش بزرگ و کوروش کبیر مشهور است، بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت می‌کرد. کوروش در استوانهٔ خود که در بابل کشف شده، خودش را «فرزند کمبوجیه، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ کوروش، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ چیش‌پیش، شاه بزرگ انشان، از خانواده‌ای که همیشه پادشاه بوده‌است» معرفی می‌کند. به گفتهٔ هرودوت، کوروش نسب شاهانه داشته‌است و به‌جز کتزیاس، دیگر نویسندگان یونانی، ماندانا دختر آستیاگ را مادر کوروش دانسته‌اند و گزارش داده‌اند که کوروش حاصل ازدواج کمبوجیه یکم و ماندانا بوده‌است. برخی از مورخان امروزی این روایت را معتبر می‌دانند اما برخی دیگر اعتقاد دارند رواج این روایت ریشه‌های سیاسی داشته‌است و هدفش این بوده که از بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشی، مردی نیمه‌مادی بسازد تا مادها را با فرمانروایی پارس‌ها آشتی دهد و اصولاً رابطه‌ای بین ماندانا دختر آستیاگ و کوروش قائل نیستند و آن را افسانه می‌دانند.

دربارهٔ کودکی و جوانی کوروش و سال‌های اولیهٔ زندگی او روایات متعددی وجود دارد؛ اگرچه هر یک سرگذشت تولد وی را به شرح خاصی نقل کرده‌اند، اما شرحی که آنها دربارهٔ ماجرای زایش کوروش ارائه داده‌اند، بیشتر شبیه افسانه‌است. هرودوت در مورد دستیابی کوروش به قدرت، چهار داستان نقل می‌کند؛ ولی فقط یکی از آنها را معتبر می‌داند. طبق نظر گزنفون از قرن پنجم تا چهارم پیش از میلاد مسیح یک سلسله داستان‌های متفاوت دربارهٔ کوروش نقل می‌شده‌است.

کوروش ابتدا علیهٔ شاه ماد طغیان کرد و سپس به پایتخت حکومت ماد در هگمتانه یورش برد و با کمک‌هایی که از درون سپاه ماد به او شد، هگمتانه را فتح کرد. سپس کرزوس، شاه لیدیه را شکست داد و به‌سوی سارد لشکر کشید و پس از دو هفته، شهر سارد به اشغال نیروهای ایرانی درآمد. کوروش مسئولیت فتح دیگر شهرهای آسیای صغیر را به فرماندهانش واگذار کرد و خود به اکباتان بازگشت و به‌سوی «پارت»، «زرنگ»، «هرات»، «خوارزم»، «باختر»، «سغد»، «گندار»، «ثه‌تَ‌گوش» و «اَرَخواتیش» لشکر کشید. جزئیات این جنگ‌ها در تاریخ ثبت نشده‌است و اطلاع کمی دربارهٔ کیفیت این نبردها وجود دارد.

در بهار سال ۵۳۹ پیش از میلاد، کوروش آهنگ تسخیر بابل را کرد و وارد جنگ با بابل شد. به گواهی اسناد تاریخی و عقیدهٔ پژوهشگران، فتح بابل بدون جنگ بوده‌است و توسط یکی از فرماندهان کوروش به‌نام گئوبروه در شب جشن سال نو انجام شد. هفده روز پس از سقوط بابل، در روز ۲۹ اکتبر سال ۵۳۹ پیش از میلاد، خود کوروش وارد پایتخت شد. تصرف بابل نقطهٔ عطفی بود که باعث ایجاد تعادل بین قدرت‌های درگیر در آسیای غربی شد و زمینهٔ بازگشت یهودیان تبعیدی به میهن‌شان در اسرائیل را فراهم کرد. کوروش همچنین دستور داد که پرستش‌گاه اورشلیم را بازسازی کنند و ظروف و اشیای طلایی و نقره‌ای را که نبوکدنصر از اورشلیم ربوده بود، به یهودیان تحویل داد.

استوانهٔ کوروش پس از شکست دادن نبونعید و تصرف بابل، نوشته شده و به منزلهٔ سند و شاهد تاریخی پرارزشی‌است. در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل متحد استوانهٔ کوروش را به همهٔ زبان‌های رسمی سازمان منتشر کرد و بدلی از این استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک قرار داده شد.

هرودوت گزارش می‌دهد که کوروش در جنگ با ماساگت‌ها کشته شد؛ ولی این دیدگاه را اکثر مورخان جدید رد می‌کنند و معتقدند که داستان هرودوت ساختگی است. تنها منبع موثق کهنی که غیرمستقیم به مرگ کوروش اشاره می‌کند، دو لوح و سند گلی یافت‌شده در بابل است که نخستین آن مربوط به دوازدهم اوت ۵۳۰ پیش از میلاد است که تاریخ آن «نهمین سال کورش، شاه کشورها» را نشان می‌دهد. سند دوم که مربوط به سی و یکم اوت ۵۳۰ پیش از میلاد است، «سال آغاز فرمانروایی کمبوجیه، شاه کشورها» را بر خود دارد. این دو سند که در ظاهر اهمیت چندانی ندارند، در واقع نشان می‌دهند که کوروش در فاصلهٔ بین ۱۲ تا ۳۱ اوت سال ۵۳۰ پیش از میلاد درگذشته‌است و یا حداقل، خبر درگذشت وی و بر تخت‌نشینی کمبوجیه در این تاریخ به بابل رسیده‌است.

پیش از سال ۵۵۰ قبل از میلاد پارس‌ها نقش به سزایی در تحولات دنیا بازی نمی‌کردند اما در این سال پیروزی‌ها و فتوحات کوروش بر سلاطین همسایه آغاز گردید. کوروش یک نظامی نابغه بود، به طوری که بین سال‌های ۵۵۰ تا ۵۳۹ پیش از میلاد با فرماندهی موفق لشکریانش پیروزی‌های متعددی کسب نمود. گستردگی پهنه حکومت کوروش تا سال ۵۳۹ پیش از میلاد از شرق، رود سند در هندوستان و از غرب، آناتولی بود. این قلمرو حکومتی ۳۲۰۰ کیلومتر طول داشت.

دانلود کتاب کورش نامه 

تاریخچه ساعت در ایران

تاریخچه زمان و ساعت

نخستین اندیشه در مورد زمان و ساعت به دوره پارینه سنگی برمیگردد. حضور خورشید در آسمان و تکرار روز و شب اندیشه ساخت نخستین ابزار برای سنجش زمان را در انسان ایجاد کرد و به این ترتیب ساعتهای آفتابی به عنوان اولین ساعتهای ساخته شده و با درک بهتر انسان از کارایی کره آسمانی پیشرفت بیشتری کرد. مصریان قدیم بر اساس طلوع دوازده ستاره، شب را به دوازده مرحله ی زمانی تقسیم کردند. آنها روز را نیز به دوازده قسمت تقسیم کردند. شبانه روز بیست و چهار ساعت ما بر پایه ی تقسیمات شب روز مصریان است. مصریان همچنین با قطعات چوبی همراه با عقربه، ساعتهای آفتابی میساختند. تعیین عدد پایه 60 برای ساعت، از یادگارهای بابلی ها در حدود شش قرن قبل از میلاد بشمار می رود. علت انتخاب عدد 60 توسط بابلی ها به عنوان عدد پایه قابل تقسیم بودن عدد 60 به اعداد 1 ، 2 ، 3 ، 5 ، 6 ، 10 ، 15 ، 20 و 30 است، لذا این عدد را پایه در نظر گرفته و مبنای تقسیم بندی ساعت قرار دادند. از دیگر انواع ساعت های اولیه میتوان به ساعت آبی، شمعی، آتشی و شنی اشاره کرد.
با پیشرفت علم و دانش بشری، به تدریج ساعتهای دقیق تر مکانیکی، وزنه ای، فنردار، باطری دار و کامپیوتری جای ساعتهای آبی، آفتابی و ماسه ای را گرفتند. مخصوصا از زمان استفاده انسان از فنر جهت راه اندازی چرخ دندانه دار، که به ساعت شمار و دقیقه حتی ثانیه شمار متصل بود. تکنولوژی امروزی، انسان را قادر ساخته ساعتهای بسیار ظریف و دقیق مکانیکی و تمام الکترونیکی، کامپیوتری و حتی اتمی بسازد.
 

 

تاریخچه صنعت ساعت در ایران

ایرانیان از زمانهای دور با واحد های زمانی آشنایی داشته و شبانه روز زا به یکه های زمانی تقسیم کرده اند.
"پاس" از واحدهای اصلی زمان سنجی شبانه روزی بوده و بررسی برخی اشعار فردوسی که در آن این واژه به کار گرفته شده است نشان میدهد که احتمالا هر پاس شبانه روز با یک ساعت امروزی باربری داشته است. تعداد و گونه های ساعت ساخته شده و متداول در ایران (که برخی از آنها منحصرا نو آوری ایرانیان بودن است) بسیار فرآوان و پرشمار هستند. از ساعتهای خورشیدی تا ساعت های شنی و آتشی، ساعتهای آبی و مکانیکی، بسیاری از بناهای باستانی و به ویژه برج های یادمانی، کارکردی چند منظوره دارند که یکی از کاربردهای آنها تعیین وقت و هنگام است.
یکی از نخستین دستگاههای زمان سنجس "پنگان" نامیده میشود که در آبیاری برای تقسیم زمان استفاده می شده است.
در مجموعه آثار تخت جمشید نیز در طرز ساخت ساختمان برخی کاخهای هخامنشی نکاتی رعایت شده است در دوره ساسانیان نیز در مورد تاریخچه ساعت در کتاب تاریخ علم در ایران چنین نوشته شده است "در عصر ساسانیان در برخی از کاخها دستگاههایی کار گذاشته شده بود که حرکات ستارگان و خورشید را بازسازی میکرده و سپری شده زمان را نشان میداده است."
اما در زمینه ساخت ساعت های مکانیکی نیز ایرانیان سابقه و دستاوردهای درخشان دارند. در قرن 2 و 3 هجری قمری حبش بن عبدالله مروزی ملقب به حبش حاسب در دانش ساعت سازی و نجوم در ایران متخصص بوده است خاندان بنوموسی، ابن جزری، ابن شاطر و ابن ساعاتی از بزرگترین ساعت سازان تاریخ ایران بوده اند. این ساعتها، سالهای مدیدی در استان فارس ساخته میشد و سپس تکنولوژی ساخت آن نیز از آنجا به بیزانس و اروپا منتقل شد.
اقتباس غربیان از سنت های ساخت ابزارهای زمان سنجی ایرانی سابقه ای دراز دارد. هرودت گزارش کرده است که گروهی از دانشمندان یونان، سنت تقسیم دوازده گانه شب و روز و شیوه ساخت ابزارهای زمانسنجی همچون تقویم های آفتابی و شاخص های خورشیدی را از ایرانیان به یونان بردند.
"اسطرلاب" نیز یکی دیگر از ابزارهای علمی اندازه گیری بوده است که علاوه بر کارکردهای فرآوان آن، برای اندازه گیری وقت و زمان نیز کاربرد داشته است

کتاب هفته دوم

و اما کتاب این هفته :سلجوقنامه

توضیحات تکمیلی:

سلجوق‌نامه، تاریخ سلسله سلجوقیان...